Misverstand #1: Motivatie is een stabiel gegeven
Feit: Motivatie fluctueert; het kan verminderen door vermoeidheid, feedback van anderen, verveling of doordat andere dingen aantrekkelijker worden
De motivatie is er: iemand wil stoppen met roken, op tijd naar bed gaan, meer groente eten, afvallen, noem het maar op. Dan is er al een wereld gewonnen en ga je verder met het maken van plannen en het uitvoeren van acties om de gezonde voornemens daadwerkelijk in praktijk te brengen. Maar naarmate je verder komt, blijkt de motivatie te wankelen. Hoe kan dat?
Eens gemotiveerd, altijd gemotiveerd? Helaas, die vlieger gaat niet op. Motivatie is niet een vaststaand gegeven, maar fluctueert met de tijd. Wanneer iemand vermoeid is, daalt de bereidheid om ergens inspanning voor te leveren. Of iemand gaat gaandeweg anders denken door feedback en meningen van anderen.
Motivatie kan ook gradueel afnemen in de loop der tijd. Eerst was iemand heel gemotiveerd om iedere avond te gaan wandelen, maar na verloop van tijd gaat iemand zich vervelen. Na verloop van tijd wordt wat je niet hebt belangrijker. Iemand die eerst gemotiveerd ’s avonds naar de sportschool gaat, vindt het ’s avonds rustig op de bank zitten steeds belangrijker. Het fitter worden en naar de sportschool gaan is letterlijk minder de moeite waard geworden.
Het is dus zaak om gedurende het gehele veranderproces oog te blijven houden voor de ontwikkeling in motivatie en blijvend aandacht te besteden aan het versterken van motivatie. Wil je weten hoe je dit kunt doen? Je leest het in het boek ‘Ik ga het gewoon (niet) doen’.
Misverstand #2: Als je het echt wil, dan lukt het
Feit: Wilskracht is niet voldoende; intrinsieke motivatie, vaste routines, het leren van vaardigheden en een minder verleidelijke omgeving maken verandering makkelijker.
‘Als ik het wil, dan kan ik het’. En ‘Ik ga het gewoon doen’. Zo gewoon blijkt het vervolgens allemaal niet te zijn. Mensen overschatten over het algemeen wat ze puur en alleen op hun wilskracht kunnen bereiken.
Beter is het om dingen te doen die passen bij we je bent of wil zijn. Of te wel dingen waarvoor je intrinsiek gemotiveerd bent. Dan wordt wilskracht wat minder belangrijk. Door vaste, gezonde routines te ontwikkelen, kun je wilskracht ook een beetje omzeilen. Automatisch gedrag gaat vanzelf en vraagt minder om wilskracht om het voor elkaar te krijgen.
Ook hebben mensen vaardigheden en vertrouwen in eigen kunnen nodig om een leefstijlverandering voor elkaar te krijgen. Daarnaast kunnen ze omgeving zo inrichten dat ze minder in verleiding komen en zichzelf een duwtje in de goede richting geven. Het is veel gemakkelijker om gezond te eten wanneer de voorraadkast niet uitpuilt van ongezonde snacks en er juist veel lekkere gezonde snacks op voorraad zijn. Dan hoef je minder op wilskracht te doen. Pure winst!
In ‘Ik ga het gewoon (niet) doen’ worden verschillende vaardigheden beschreven die mensen nodig hebben voor een gezonde leefstijl. Het focussen op het leren van vaardigheden vinden mensen vaak prettig. Ze leren nieuwe dingen en kunnen hiermee experimenteren.
Misverstand # 3: Veranderen gaat in een rechte lijn
Feit: Verandering is zelden een rechte lijn; terugval en obstakels zijn normaal.
De kogel is door de kerk: er wil/moet iets veranderd worden. Er is een doel en een plan. So far so good. Mensen verwachten vaak dat ze in een rechte lijn van A naar B gaan. Ze houden geen rekening met de hobbels die ze onderweg tegenkomen. Toch is er één zekerheid bij leefstijl- en gedragsverandering: het lukt meestal niet in één keer en gaat zeker niet in een rechte lijn.
Er zijn concurrerende doelen, door stress en disbalans is er minder focus en aandacht voor de gewenste verandering, en er zullen momenten van terugval in het oude gedrag zijn. Juist het kunnen omgaan met moeilijke momenten en het kunnen herstellen na een uitglijder zijn cruciaal bij een leefstijl- en gedragsverandering.
Je kunt mensen helpen door van te voren moeilijke momenten en lastige situaties te bespreken en hiervoor een copingplan te maken. Na een uitglijder help je iemand door een goede terugvalanalyse te maken. Daardoor komt iemand er uiteindelijk sterker uit en neemt de kans op een succesvolle verandering toe.
Meer lezen over terugval en praktische tools hoe je zo’n terugvalanalyse doet vind je in ‘Ik ga het gewoon (niet) doen’.
Wel mogelijk
Motivatie die fluctueert, wilskracht waar je niet al te veel op kunt vertrouwen, hobbels die je onderweg tegenkomt… Toch is een positieve leefstijlverandering zeker haalbaar. Vanuit intrinsieke motivatie, met steun en begeleiding en door het leren van nieuwe vaardigheden. Dan hoeft het ook niet zwaar of ingewikkeld te zijn, maar ligt de nadruk meer op jezelf ontwikkelen en in goede balans zijn.
Vind je het leuk om mensen te begeleiden bij een positieve leefstijlverandering? In de geaccrediteerde opleiding tot LeefstijlCoach leer je hoe je dit vanuit bewezen gedragsveranderingstheorieën kunt doen.
Extra hulpmiddel
Kijk ook eens bij het LeefstijlCanvas, een raamwerk voor leefstijlbegeleiding. Daarin lees je wat er nodig is voor een succesvolle leefstijlverandering.
Lees ook: 8 essentiële dingen om goede voornemens vol te houden