Zelfzorg voor verpleegkundigen: een onmisbare schakel in goede zorg
Als verpleegkundige zorg je iedere dag voor anderen. Je biedt ondersteuning en begeleiding aan patiënten en cliënten, vaak in situaties van lijden en (ernstige) ziekte. Maar wie zorgt er voor jou? Onderzoek laat zien dat zelfzorg bij verpleegkundigen vaak naar de achtergrond verdwijnt. Dit terwijl je alleen goed voor anderen kunt zorgen als je ook goed voor jezelf zorgt.
De uitdaging van zelfzorg
Verpleegkundigen zijn veelal gericht op de behoeften van hun patiënten. Maar die toewijding heeft een keerzijde: je eigen welzijn krijgt weinig aandacht. Hoe vaak heb je bijvoorbeeld een pauze overgeslagen? Of hoe vaak kwam je moe thuis na een lange dienst terwijl er thuis nog een berg verantwoordelijkheden op je lag te wachten?
Uit onderzoek blijkt dat verpleegkundigen vaak te maken hebben met barrières die het moeilijk maken om aan zelfzorg toe te komen:
- Onregelmatige diensten
- Drukke schema’s met veel onverwachte dingen en interrupties in het werk
- Te weinig tijd om je werk goed te kunnen doen of even een praatje te kunnen maken
- Regelmatig geen tijd voor pauzes
- Werkgerelateerde stress en vermoeidheid
- Een onevenwichtige verdeling van de werkdruk: het is hollen of stilstaan
- Concurrentie van andere verantwoordelijkheden die belangrijker lijken dan zelfzorg
Wat gebeurt er als je geen tijd hebt voor zelfzorg?
Het gebrek aan zelfzorg kan leiden tot serieuze problemen. Verpleegkundigen rapporteren slaaptekort, ongezond eetgedrag en te weinig tijd om tot zichzelf te komen, uit te rusten en te herstellen. Dit resulteert in vermoeidheid, een verhoogd risico op burn-out en een verminderd vermogen om veerkrachtig om te gaan met dagelijkse uitdagingen. Bijna de helft van de werknemers in gezondheid en welzijn vindt de werkdruk te hoog. Vooral jongere professionals zijn extra kwetsbaar. Ze kampen niet alleen met hoge werkdruk en stress, maar hebben vaak nog minder autonomie en sociale steun dan hun meer ervaren collega’s.
In stressvolle tijden zijn zelfzorgactiviteiten bovendien vaak het eerste wat je schrapt, terwijl juist dán zelfzorg essentieel is om goed te blijven functioneren.
Verpleegkundigen ervaren stress op het werk. Op zich is stress een normaal en vaak tijdelijk verschijnsel. De afwisseling en hectiek maken het werk juist ook leuk. Het wordt echter een probleem wanneer de acute stress verandert in chronische stress. Chronische stress kan het lichaam in een constante staat van paraatheid houden. Dit put je uit en vergroot het risico op uitval door burn-out.
Hoe versterk je je zelfzorg?
Zelfzorg is geen luxe, maar een noodzakelijke basis voor je welzijn en je werk. Het gaat om activiteiten die je gezondheid en veerkracht bevorderen, zoals even vertragen door bijvoorbeeld te gaan wandelen in de natuur, je bewust worden van je energiegevers en energievreters, en weten waar je valkuilen liggen. Ook praten met collega’s en sociale steun zijn van groot belang om stress beter aan te kunnen. Het is belangrijk om jezelf te blijven ontwikkelen, af en toe een mini-break te nemen en dingen met andere mensen te ondernemen.
Om je te helpen bij goede zelfzorg hebben wij speciaal voor zorgprofessionals het ZelfzorgLab ontwikkeld. Hier kun je vertragen, even stilstaan bij jouw zelfzorgactiviteiten, en concrete stappen zetten om energieke gewoontes te ontwikkelen waardoor je beter met de dagelijkse uitdagingen en balans om kan gaan. Samen met andere zorgprofessionals, die met dezelfde uitdagingen te maken hebben. Een leuke en inspirerende dag voor jou!
Hersteltijd is immers cruciaal: neem de tijd om bij te komen en voorkom dat stress overgaat in een chronische belasting. Door zelfzorg prioriteit te maken, kun je niet alleen stress beter hanteren, maar ook meer voldoening halen uit je werk en privéleven.
Meld je aan via ZelfzorgLab en ontdek hoe je kleine, praktische stappen kunt zetten om meer balans te vinden in je werk en leven. Samen met collega’s ontdek je wat wél werkt en krijg je inspiratie voor energieke gewoontes.
Ben je geen verpleegkundige maar wel zorg-of welzijnsprofessional dan ben je natuurlijk ook van harte welkom bij het ZelfzorgLab
Bronnen
CBS. Werkdruk werknemers ziekenhuis terg op niveau voor corona. CBS, 2023, https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2023/11/werkdruk-werknemers-ziekenhuizen-terug-op-niveau-van-voor-corona
Heijden B van der, Brown Mahoney C, Xu Y. Impact of Job Demands and Resources on Nurses’ Burnout and Occupational Turnover Intention Towards an Age-Moderated Mediation Model for the Nursing Profession. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(11):2011.
Muhlare ML, Downing C. Self-care behaviours and practices of professional nurses working in primary health care clinics. Afr J Prim Health Care Fam Med. 2023;15(1):4188.
Starremans S. Rust nemen. Nursing, april 2020.