Om iets aan je gedrag te kunnen veranderen, moet je je eerst bewust zijn van dat gedrag. Voor veel leefstijlgedragingen is het bewustzijn verre van optimaal. Een aanzienlijk deel van de mensen heeft mispercepties over hun gedrag, bijvoorbeeld over de hoeveelheid groente en fruit die zij eten. Ook classificeren veel mensen zich onterechte als een ‘gematigd eter’. Voor bewegen geldt hetzelfde: veel mensen weten eigenlijk helemaal niet zo goed hoeveel zij daadwerkelijk bewegen. Die verkeerde inschatting is in meerderheid van de gevallen de positieve kant op. Mensen denken meer groente en fruit te eten dan ze daadwerkelijk doen, meer te bewegen dan ze in werkelijkheid doen, maar denken minder energiedichte voedingsmiddelen te eten dan ze doen. Dit heet een optimistische bias, ofwel een vertekend beeld waarbij je beter over je gedrag denkt dan dat je gedrag in werkelijkheid is.

Bewustzijn van je eigen risicogedrag is een voorwaarde om gemotiveerd te kunnen raken om te gaan veranderen. Wanneer je optimistisch denkt het allemaal goed te doen, overweeg je niet om iets te gaan veranderen. Mensen hebben daarbij ook de neiging om te denken dat zij het beter doen dan anderen, dat het bij hen allemaal wel meevalt.

Tips voor in de praktijk

1. Door feedback te geven worden mensen zich bewust van hun gedrag. Meet hoeveel iemand eet, hoeveel iemand beweegt et cetera en koppel dit terug. Mensen kunnen dit zelf ook een paar dagen bijhouden.
2. Behalve bewustzijn van hun gedrag, is het voor bewustwording ook nodig dat mensen kennis van de richtlijnen hebben (om hun eigen gedrag mee te kunnen vergelijken), en dat ze kennis hebben van de risico’s of gevolgen van dat gedrag.
3. Op internet zijn tal van tests beschikbaar die aan de hand van een vragenlijst mensen bewust maken van hun leefstijlgedrag. Bedenk hierbij wel dat de kwaliteit van de feedback net zo goed is als de kwaliteit van de antwoorden die iemand op de vragen voorafgaand geeft. Als iemand de vragen te optimistisch invult, of te sociaal wenselijke antwoorden geeft, klopt de feedback niet. Voorbeelden van dergelijke tests zijn drinktest.nl en de Eetmeter van het Voedingscentrum.

Ben je professional en begeleid je mensen bij een verandering in leefstijl? Volg dan onze 2 daagse training Evidence Based Leefstijlcoaching

Bronnen

Sluijs EMF, Griffin SJ, van Poppel MNM. A cross-sectional study of awareness of physical activity: Associations with personal,behavioral and psychosocial factors. International Journal of Behaviroal Nutrition and Physical Activity, 2007,4:53.

Lechner L, Brug J, De Vries H: Misconception of fruit and vegetable consumption: differences between objective and subjective estimation of intake. Journal of Nutrition Education, 1997,29:313-320.

Waltouwer MJ, Oenema A, Candel M, Lechner L., de Vries H. Eating in moderation and the essential role of awareness. A Dutch longitudinal study identifying psychosocial predictors. Appetite,2015;87:152-159.