Momenten van terugval horen bij iedere gedragsverandering. Het kunnen eenmalige ‘uitglijders’ zijn, in vaktermen een ‘lapse’. Na meerdere lapses kan er er ook sprake zijn van een ‘relapse’, of te wel een terugval. Hoewel lapses erbij horen, bestaan er zowel bij de cliënt als bij de coach nogal wat misvattingen.

1. De (re)lapse of terugval begint wanneer de persoon weer begint met het ongewenste gedrag. Uit de theorie over terugval (van Marlatt) blijkt dat een (re)lapse al veel eerder begint. De lapse is het resultaat van een heel aantal factoren en processen die daarvoor plaats vinden en begint vaak met een disbalans. Er is te veel stress, iemand moet te veel, er is te weinig flow.
2. Lapses zijn onvoorspelbaar en gebeuren vaak plotseling zonder enige waarschuwing. Plotseling ging het fout. Feit is dat er meestal wel allerlei waarschuwingssignalen zijn geweest. De cliënt herkent deze alleen lang niet altijd.
3. Een lapse is het falen van de behandeling. Hoewel cliënten geneigd zijn om zwart-wit te denken en de gevolgen van een lapse te overdrijven (“nu is het helemaal fout gegaan, zie je wel, dit werkt ook niet”), is een lapse een normaal onderdeel van een veranderingsproces. Af en toe een lapse hoort erbij, en kun je zien als een hobbel in de weg die je cliënt gaat.
4. Een lapse maakt alle progressie die tot dan toe is geboekt in de behandeling waardeloos en je kunt weer overnieuw beginnen. Ook dit is een vorm van zwart-wit denken van je cliënt die genuanceerd moet worden. Erken wat er tot het punt van de lapse bereikt is in de behandeling, en maak een plan om te leren van de lapse voor de toekomst.

Trainingen en boeken

Wil je meer weten over het proces van terugval en hoe je als professional kunt reageren op een lapse? Volg onze Masterclass Terugval en verleiding of lees ons nieuwe boek: Positieve leefstijlverandering: Wat elke professional moet weten over leefstijl en gedragsverandering.

Bron:
Washington AM, Zweben JE. Chapter 10. Preventing relapse. In: Treating alcohol and drug problems in psychotherapy practice: Doing what works. Washton AM, Zweben JE. 1996, Guilford Publications.